Herkes için ve hiç kimse için bir kitap diyor Nietzsche, Böyle Söyledi Zerdüşt romanına başlarken. Kendi deyimiyle en derin eser, insanlığa verilmiş en yüce armağan. Her birimiz birer dünyayız kendi içimizde. Her birimizin kendi hikâyesi vardır. Ruhumuzun derinliklerinde sakladığımız, kimseye göstermediğimiz alt benliğimiz, yaralarımız vardır. Kaçmak istiyoruz her şeyden. Usandık bizi yoran insanlardan, iş hayatımızdan belki de ailemizden. İşte Zerdüşt’te yaralandıkça her şeyden kaçmak isteyen o insanlardan. Otuz yaşındayken yurdunu ve yurdunun gölünü ardına bırakarak dağa çekildi Zerdüşt. Dağda on yıl zaman zarfında, bıkmadan, usanmadan hep ruhunu dinledi ve sonunda içinde, gönlünün derinliklerinde bir değişiklik duyumsadı.

Orijinal adıyla ‘’Also sprach Zarathustra’’ Alman filozof Nietzsche tarafından yazılmış bir eserdir; edebi ve felsefi bir metindir. Böyle Söyledi Zerdüşt birçok farklı konu ve tarz barındırmaktadır. Kitapta Nietzsche şiirsel bir üslûpla felsefi meseleleri dile getirmiş, kendi felsefi düşüncelerini ve kavramlarını açıklamıştır. Nietzsche, felsefesinde olduğu gibi yazım tarzında da var olan kuralları hiçe saymış ve kendine özgü bir edebi üslup kullanmıştır. Kimi zaman şiir, kimi zaman düz yazı, kimi zaman da ikisinin karışımıyla karşımıza çıkan yazım tarzını, belirli bir kategori içerisinde tanımlamak güçtür. Böyle Söyledi Zerdüşt’ün geneli özdeyişlerden (aforizmalardan) oluşur. Nietzsche anlatmak istediği konuyu, benzetmeler ya da imalar kullanarak aktarır. Bu şekilde, okuyucunun bahsedilen konu hakkında düşünmesini ve kendisine ait bir yargıya ulaşmasını beklemektedir. Bu durumu şöyle açıklar: “Herkesin okumayı öğrenme hakkının olması, zamanla sadece yazmayı değil, düşünmeyi de mahveder. Dağlarda en kısa yol doruktan doruğadır; ama bunun için uzun bacakların olmalı. Özdeyişler doruk olmalı, kendisine hitap edilen de iri kıyım ve uzun boylu.” Kitapta Zerdüşt isimli karakterin gözlemleri ve bu gözlemler üzerine ürettiği düşünceler yer alır. Karakterin ismi, İranlı bir peygamber olan, Zerdüşt Peygamber’in ismiyle aynıdır. Bu durum zaman zaman “Böyle buyurdu Zerdüşt” ün bir kutsal kitap olarak algılanmasına neden olmuştur. Ancak böyle bir şey yoktur. Nietzsche’nin kendine özgü anlatım tarzıyla, birçok farklı anlam çıkarılabilecek özdeyişlerle, sert bir üslup kullanarak kaleme aldığı Böyle Söyledi Zerdüşt eseri, diğer eserleri gibi yaşadığı dönemde çok yadırganmış, birçok olumsuz eleştiriye maruz kalmıştır. Nietzsche’nin kilit fikirlerini Apollon-Dionysos ikiliği, güç istenci, Tanrının ölümü, üstün insan ve bengi dönüş oluşturur. Felsefesinin merkezini oluşturan şey, kişinin coşkun enerjisini sömüren her türlü öğretinin toplumsal olarak ne kadar geçerli olursa olsun sorgulanarak hayatın olumlanmasıdır.

Kişinin en büyük düşmanı, yine kendisidir. İnsanı, hayvan ile üst insan arasında gerili bir ip olarak tanımlayan Zerdüşt, kişinin sürekli olarak üstün insana doğru kendisini aşması gerektiğini söyler. Her şey kalbimizin derinliklerinde saklıdır. Daha anne rahmine düşer düşmez başlar maceramız. Kendimizi bir kargaşa çukurunun içinde buluruz. Hayatımız bir dala tutunmaya çalışmakla geçer. Bu dal kimi zaman bir insan olabilir kimi zaman bir eşya, belki de bir kitap. En büyük mutluluğumuz kendi içimizde oysaki. Kendini bulmaya çalışan Zerdüşt her şeyden uzaklaşır ve bir mağarada tam on yıl geçirir. Bu on yıl içerisinde sadece düşünür ve sorgular. Belki de ihtiyacımız olan tek şey biraz yalnız kalmaktır. İnsanların arasında düşünce karmaşalarıyla geçirilen zamanımız, her kafadan çıkan sesler, düşünceler yoruyordur bizi. Her insanın mutlaka kendisini bulması gerekiyor. Tinimizin derinliklerine işleyen toplu yaşama arzusu bizi kendimiz olmaktan çıkartıyor. Toplum için yaşar hâle geliyoruz. Toplumdan dışlanmamak, bir nevi kendimizi kabul ettirmek için istemediğimiz durumlara sürüklüyoruz kendimizi. Böyle Söyledi Zerdüşt romanını okurken hayatı, gerçekleri ve benliğinizi sorgularken bulacaksınız kendinizi. Güzel bir yolculuğa çıkmak istiyorsanız mutlaka okumanız gereken bir eser.

‘’Yaşamak, acı çekmektir. Hayatta kalmak ise, bu acıda bir anlam bulmaktır.’’ diyor Nietzsche. Yaşamımız bizim seçimlerimizle ilerler. Her şey insanda başlar ve yine insanda biter.

Kaynakça

Böyle Söyledi Zerdüşt – Friendrich Nietzsche İş Bankası Kültür Yayınları XX. Basım 2020

https://tr.wikipedia.org/wiki/B%C3%B6yle_Buyurdu_Zerd%C3%BC%C5%9Ft